Πόλο, Μάρκο

(Marco Polo, Βενετία ή Κούρτσολα 1254 – Βενετία 1324). Ιταλός εξερευνητής. Γιος του Νικολό Πόλο, πλούσιου εμπόρου, που, μαζί με τον αδελφό του, Μανέο, έκανε συχνά εμπορικά ταξίδια στα λιμάνια του Εύξεινου Πόντου και της Ανατολικής Μεσογείου· άρχισε να ταξιδεύει και αυτός από πολύ μικρός. Ξεκίνησε με τον πατέρα του και τον θείο του τον Νοέμβριο του 1271 για να κάνουν το γύρο της Κίνας, όπου οι αδελφοί Πόλο είχαν ήδη παραμείνει επί 10 χρόνια και όπου γύριζαν κατ’ εντολή του Γρηγορίου Θ΄, για να φέρουν γράμματα και δώρα στο Μεγάλο Χαν Κουμπλάι, που είχε την έδρα του στο Πεκίνο. Ύστερα από μακρό ταξίδι τριάντα περίπου μηνών μέσω της Μικράς Ασίας, της Μεσοποταμίας, του ιρανικού οροπεδίου, του Παμίρ, του ανατολικού Τουρκεστάν, της ερήμου Γκόμπι και τέλος των κινεζικών επαρχιών Κανσού, Σενσί, Σανσί και Χοπέι, οι τρεις Βενετσιάνοι έφτασαν στον προορισμό τους. Όταν παρουσιάστηκαν στην αυλή, ο Μεγάλος Χαν τους δέχτηκε με καλοσύνη και έδειξε ιδιαίτερη εκτίμηση στο νεαρό Μάρκο για την ευφυΐα και το θάρρος του. Στα 17 χρόνια που ακολούθησαν ο Π., που είχε την εμπιστοσύνη του αυτοκράτορα, μπόρεσε να επισκεφθεί μεγάλο μέρος της Ανατολής και να μελετήσει τη γεωγραφία, την ιστορία και τα ήθη των κατοίκων της. Μαθαίνοντας τις κυριότερες γλώσσες που ήταν σε χρήση στην αχανή αυτοκρατορία της Καθέας (όπως ονομαζόταν η Κίνα) έφερε σε πέρας σπουδαίες διπλωματικές και εμπορικές αποστολές για λογαριασμό του Μεγάλου Χαν, για τις οποίες ταξίδεψε στις κινεζικές επαρχίες Σενσί –όπου επισκέφθηκε την πόλη Σινγκ-γκαν-φου, τη σημερινή Σιαν-Σανσί, Χοπέι, Χονάν, Ανχουέι, Κιανγκσού, Χουπέι και Σετσουάν– φτάνοντας μέχρι το Θιβέτ και ύστερα στη Γιουνάν, στη νότια Κίνα, στη Βιρμανία και στις ινδοκινεζικές περιοχές του Ανάμ και της Κοχινκίνας. Στις αρχές του 1292 ο Μεγάλος Χαν επέτρεψε στους Πόλο να γυρίσουν στην πατρίδα τους, επιφορτίζοντάς τους όμως να συνοδέψουν μια πριγκίπισσα της οικογενείας του που έμελλε να παντρευτεί τον ηγεμόνα της Περσίας Αργκούν Χαν. Οι Πόλο, με 600 άντρες και 14 πλοία, απέπλευσαν από τις κινεζικές ακτές, κάνοντας το γύρο της Κοχινκίνας, από όπου έφτασαν στη χερσόνησο της Μαλάκας και στο νησί της Σουμάτρας. Ύστερα από αναγκαστική καθυστέρηση πέντε μηνών λόγω αντίθετων ανέμων, διευθύνθηκαν στα νησιά Ανταμάν και στην Κεϋλάνη, παρέπλευσαν την ινδική ακτή της Κορομαντέλ, παρέκαμψαν το νότιο άκρο της χερσονήσου Ντεκάν και έφτασαν τέλος, ύστερα από ταξίδι 18 μηνών και με 20 μόνο επιζήσαντες, στο περσικό λιμάνι Χορμούζ, όπου τελείωνε η αποστολή τους και από όπου οι Πόλο συνέχισαν από την ξηρά το ταξίδι της επιστροφής, όχι χωρίς δυσκολίες και πολυάριθμες περιπέτειες. Όταν γύρισε στη Βενετία, το 1295, ο Μάρκο ξανάρχισε την εμπορική του δραστηριότητα: οι σχετικές πληροφορίες όμως της περιόδου αυτής της ζωής του είναι ελάχιστες και αβέβαιες. Φυλακίστηκε από τους Γενουάτες, πιθανότατα κατά τη μάχη της Κούρτσολα (1298) και στο διάστημα της φυλάκισής του έγραψε τις αναμνήσεις του ταξιδιού του, υπαγορεύοντας τες, σε κοινή γαλλική, στο Ρουτσικέλο ντα Πίζα, συγκατάδικό του. Η διήγηση του παράξενου ταξιδιού, το περιεχόμενο της οποίας δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι αυθεντικό, έγινε περίφημη με τον τίτλοMilione (γνωστότερο σε μας με τον τίτλο Το βιβλίο τον Μάρκο Πόλο), τίτλο που εμπνεύστηκε ίσως από το παρατσούκλι που είχαν δώσει στο Μάρκο οι σύγχρονοί του. Οξυδερκής και έξυπνος παρατηρητής, ο Π. περιέγραψε στο βιβλίο αυτό, με πλούτο λεπτομερειών, τα ήθη και τα έθιμα των πολλών λαών που γνώρισε και έτσι το βιβλίο του παρουσιάζει εξαιρετικό γεωγραφικό και εθνογραφικό ενδιαφέρον. Επί αιώνες διαβαζόταν με προσοχή και συνέβαλε αξιόλογα στις επόμενες γεωγραφικές εξερευνήσεις (ένας από τους 200 περίπου κώδικες, φέρει σημειώσεις του Χριστόφορου Κολόμβου). Η πορεία του βόρειου πόλου από το λιθανθρακοφόρο ως σήμερα κατά τις απόψεις του Βέγκενερ (συνεχής γραμμή) και του Μιλάνκοβιτς (διακεκομμένη γραμμή). Μάρκο Πόλο: μικρογραφία από ένα κώδικα του βιβλίου του τού 15ου αιώνα. Ο τολμηρός εξερευνητής έχει εμπνεύσει πολλούς καλλιτέχνες, κυρίως ποιητές και ζωγράφους. (Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη).